Ontdek in twee inspirerende middagen het 4-fasen behandelmodel van pijn van Louis Zantema, GZ-psycholoog en auteur van ‘Bevrijd van Pijn’. Tijdens de sessies leer je zowel de theorie als praktische interventies om direct toe te passen.
De scholing vindt plaats op donderdag 26 september en 24 oktober 2024 van 13:00 tot 17:00 uur op Landgoed Zonneoord in Ede. Er zijn nog enkele plekken beschikbaar. Schrijf je hier in om je kennis en vaardigheden te verdiepen.
Mijn eigen kennismaking met de wijsheid van ons lichaam kwam in 2016, toen ik onverwacht met een burn-out thuis kwam te zitten. Ik was een ‘wandelend hoofd’ geworden, goed in het negeren van lichamelijke en mentale signalen. Mijn echte herstel begon toen ik de moed vond om de onderliggende patronen, pijn en emoties te onderzoeken en me te verbinden met mijn kern. Dit raakt aan de spirituele en existentiële dimensie (‘zingeving’) uit het concept Positieve Gezondheid. In onze op ratio gebaseerde maatschappij is er nog te weinig ruimte voor deze innerlijke wijsheid, terwijl dit juist een belangrijke basis is voor zelfheling en herstel.
Als voormalig verpleegkundige en wetenschappelijk onderzoeker onderschrijf ik het belang van evidence-based werken, waarbij meerdere kennisbronnen, inclusief ervaringskennis en het narratieve verhaal, een rol spelen. Met mijn expertise wil ik samen met Stichting Emovere meer bewustwording creëren over het belang van een integrale benadering van ziekten, het bevorderen van gezondheid en de rol van emotioneel bewustzijn hierbij. Zo bevorderen we herstel en dragen we bij aan een gezonde samenleving.
Ruim 25 jaar ervaring binnen de wereld van gezondheidszorg/non-profit organisaties op het gebied van innovatie, organisatieontwikkeling, leiderschap en impact-realisatie.
Vanuit diverse persoonlijke ervaringen zit mijn overtuiging van de sterke en helende connectie tussen lichaam en geest diep.
De practice-based evidence is groot, lees alleen al de vele verhalen van vrienden van Stichting Emovere. Dat leren voelen en verwerken van emoties en het verminderen van chronische stress bij kan dragen aan een betere kwaliteit van leven, herstel van klachten of zelfs preventief kan werken om klachten te voorkomen; daar wil ik graag mijn steentje aan bijdragen.
Met mijn intuïtieve en nieuwsgierige houding, mijn ervaring binnen de filantropie/ goede doelen wereld en mijn strategische denkkracht, hoop ik zo een bijdrage te kunnen leveren aan een meer holistische benadering van gezondheid in Nederland.
In zijn persoonlijke leven speelde een ernstige, voor neurologen onverklaarbare evenwichtsstoornis een belangrijke rol in dit besluit. Hij voelde zich niet gezien en gehoord, en het begrip van zijn klachten verkreeg hij niet via de reguliere geneeskunde.
Sindsdien organiseert hij retraites, cursussen en trainingen, onder meer runningtherapie, ademcoach en systemisch werken met topsporters. En hij is initiatiefnemer van de Balanskliniek, een online platform waar zorgprofessionals die zich durven en willen profileren een vindplek wordt geboden. Hiernaast is Bram actief in het theater. Momenteel toert hij met zijn zoon Fimme met een voorstelling over verslaving door het land. In ‘Ben je bezopen?’ speelt de vader-zoon-relatie een grote rol, en daarmee het transgenerationele trauma.
Brams persoonlijke motivatie om zich in te zetten voor Stichting Emovere heeft te maken met zijn onthutsende ervaring in de reguliere geneeskunde als patiënt: “De enige reactie op mijn destijds ernstige neurologische klachten waren diagnostische onderzoeken. Als mens heb ik me in een voor mij zeer kwetsbare periode totaal niet gezien gevoeld. Graag help ik mee om weer menselijkheid, verbinding, en een bredere kijk op gezondheid en herstel van klachten voor het voetlicht te brengen in Nederland.”
Meer dan 30 jaar internationale ervaring in multinationals, start-ups en organisaties met een sociale impact, en meer dan 20 jaar als strategieconsultant in de hightech-, biowetenschappen- en gezondheidssector. Directeur van Heartbeat Ventures en auteur van “Wholehearted: Finding Purpose, Taking the Leap and Doing the Best Work of Your Life”.
Mijn kennismaking met herstel door aandacht voor emoties kwam in 2016 toen ik, wat ik toen dacht, een ernstige rugblessure had. Ik kon moeilijk gewicht op mijn hielen zetten, laat staan lopen. Toen een vriend het boek ‘Healing Back Pain’ van John Sarno voorstelde, omarmde ik het graag als alternatief voor wat een uitdagend medisch pad vol onzekerheid leek. Binnen een paar dagen nadat ik de visie en technieken uit het boek had toegepast, liep ik niet alleen weer comfortabel, maar kon ik ook weer volop sporten, alsof er nooit iets was gebeurd.
Het natuurlijke helende potentieel van contact maken met onze emoties gaat helaas schuil achter een hardnekkige beperkende overtuiging in moderne samenlevingen. Namelijk dat lichaam en geest gescheiden zijn, terwijl niets minder waar is. Met miljoenen mensen in Nederland (en meer dan een miljard mensen wereldwijd) die lijden aan pijn/klachten die niet kunnen worden gekoppeld aan een fysieke oorzaak, kan Stichting Emovere een significante impact hebben op het bouwen aan een gezondere wereld door dergelijke kennis en bewustzijn aan meer mensen aan te reiken.
Ik kijk ernaar uit om mijn strategische expertise toe te voegen aan de capaciteiten van het team, de vele vrijwilligers en de gestaag groeiende gemeenschap van mensen die al betrokken zijn – en samen deze impact te maken.
20 jaar emotietherapeut en oprichter Burn Out Poli
Ik ben als 18 jarige psychologie gaan studeren vanuit een grote interesse in wat mensen nu werkelijk beweegt. Na mijn best theoretische studies aan de universiteit ben ik me gaan verdiepen in emotie therapeutische studies, trauma, lichaamswerk en stressfysiologie, omdat ik de onderliggende drijfveren van wat nu echt bepalend is in het welzijn van een mens daar miste. Vanuit mijn holistische interesse ben ik in 2008 met een groep therapeuten, coaches en behandelaars Burn Out Poli begonnen, om de mens die vastloopt zo compleet mogelijk te kunnen begeleiden. Mijn bijzondere interesse in de rol van (verdrongen) emoties op gedrag, gezondheid en beleving staat daarin centraal.
Vanuit mijn rol in het bestuur van Stichting Emovere ga ik maatschappelijk aandacht vragen voor de impact van emoties op ons welzijn, ons gedrag en aanhoudende lichamelijke klachten. Een beweging naar binnen, die onze kinderen ook op school mogen gaan leren toepassen. Ik denk dat we aan het huidige onderwijs nog veel kunnen toevoegen daarin en wil me daar graag sterk voor maken.
30 jaar ervaring, kunstacademie, audiovisueel programmamaker, regisseur, schrijver, verhalend theater, begeleider van persoonlijke ontwikkeltrajecten ‘Bewust creëren.’
“In 2016 ben ik door mentaal, emotioneel onderzoek van mijn ernstige vorm van astma afgekomen waar ik 40 jaar lang, vanaf mijn 4e, mee worstelde. Daardoor kon ik, ondanks mijn verminderde longcapaciteit, stoppen met mijn dagelijkse medicatie. Dat dit mogelijk was, was voor mij ongelofelijk! Ik heb twee korte docuFilms gemaakt over de ‘mind/body connection’ en ben mij als regisseur, schrijver en coach steeds meer gaan toeleggen op het zichtbaar maken van de werking tussen lichaam en geest. Bewustwording staat daarbij voor mij centraal. Een (onbegrepen) lichamelijke klacht heeft je iets te vertellen, het is zaak om uit te zoeken wat precies.”
Lian Tjon Soei Len: “Binnen de chronische zorg wordt nog veel zorg geleverd die niet effectief is en leidt tot overbehandeling. De vraag hoe dat beter kan, houdt mij al tijden bezig. Mensen met een chronische aandoening hebben er vaak behoefte aan te weten wat zij zelf kunnen doen om een positieve invloed te hebben op hun klachten. Daarnaast ben ik nu meer gericht op de onderliggende oorzaak en minder bezig met het bestrijden van symptomen door prikken en pillen alleen.”
Sinds enkele jaren heeft Lian binnen de pijnpoli een leefstijlpoli opgezet in het Dijklander ziekenhuis. “Er zijn aanwijzingen dat een gezonde leefstijl een gunstig effect heeft op mensen met langer bestaande klachten zoals pijn. Dit komt omdat de onderhoudende factoren, zoals chronische ontsteking, meer bij de oorsprong worden aangepakt. Een dimensie onder een gedragsverandering is, naast zingeving, ook die van onbewuste en onverwerkte emoties. Lian: “Ik noem dat ‘emotionele leefstijl’. De “echte”, onderliggende oorzaak van pijnklachten bespreken, heeft veel meer effect en kan soms leiden tot herstel. Die aanpak geeft mij veel meer voldoening.”
Lians persoonlijke motivatie: “Mijn persoonlijk missie is om de gezondheidszorg van binnenuit te transformeren zodat het veel meer doet wat het woord zegt. Gezondheid gaat niet alleen over de patiënt. Gezondheid is voor mij de verbinding met onszelf, met de ander, en onze leefomgeving. De planeet. Het niet meer scheiden van lichaam en geest en het zien van de mens achter een ziekte staan hierbij centraal. De grenzen van het oude denken en doen mogen bij mijn achterban en maatschappij worden opgerekt. In de transformatie zouden dokters een leidende rol mogen nemen.”
Natuurkundige van opleiding, meer dan 25 jaar werkervaring in het mens-werkveld, trainer/coach in leiderschap programma’s, systemisch werk en deep democracy, mede-eigenaar van mensgericht ontwikkel bureau ‘Dutch Leaders’. Ervaren bestuurder van maatschappelijke stichtingen, altijd gericht op “mensen beter maken”.
“Van dichtbij heb ik de impact mogen zien van de boodschap: ‘leer er maar mee leven’. Dit was wat artsen mijn vrouw mededeelden omdat er op hún terrein geen kennis was om haar verder te helpen met haar klachten. Daarna zag ik de impact van interventies vanuit een holistische benadering die bijdroegen aan heling en de verbetering van haar kwaliteit van leven. Als coach raakte ik gefascineerd door de diepe impact die het uiten van emoties heeft. Op iemand zelf, maar ook op de directe omgeving. De vele vormen die coaches en therapeuten aanbieden in het werken met gevoel en emoties vind ik een fantastische ontdekkingstocht. Graag zet ik mijn talent in als ondernemer en bestuurder om bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van Stichting Emovere.”
11 jaar fysiotherapie, triggerpoint therapie, psychosomatische fysiotherapie, mind-body benaderingen, mindfulness, meditatie.
“Als fysiotherapeut behandelde ik veel mensen met chronische lichamelijke pijn en andere klachten. Helaas bleek fysiotherapie vaak onvoldoende effectief bij deze patiëntengroep. Deze observatie leidde er toe dat ik mij verder ging verdiepen in een effectieve benadering van aanhoudende pijn. In 2015 kwam ik uiteindelijk via de boeken van twee Amerikaanse artsen (Dr. Sarno, Dr. Schubiner) in contact met verdrongen emoties als oorzaak van aanhoudende klachten. Dat bleek de grote doorbraak. Sinds dat jaar werk ik in mijn praktijk ‘Emotie als Medicijn’ met cliënten aan het oplossen van oorzakelijke en in stand houdende psychologische factoren van hun klachten. Ik heb veel cliënten met jarenlange klachten via deze emotionele benadering zien herstellen.”
Wico is als innovator, inspirator en arts met een integrale holistische visie betrokken geweest bij diverse initiatieven, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek tav het verbeteren, signaleren en bevorderen van de fysieke, mentale en sociaalemotionele gezondheid van jongeren, o.a. jouwggd.nl, jongerenhulponline.nl @ease, M@ZL en ziemijnu.nl.
Persoonlijke motivatie: ‘We leven in een complexe samenleving en (on- offline) wereld waarbij jezelf staande houden en een eigen plek vinden voor velen toenemend een uitdaging is. Veel jongeren en volwassenen (incl. artsen / zorgverleners) staan daarnaast ver af van wat er écht in henzelf omgaat en kunnen als gevolg hiervan uit verbinding raken met zichzelf en hun omgeving.
Niet zelden uiten aanhoudende spanningen of eerder doorgemaakte life-events (vroegkinderlijk trauma) zich in lichamelijk klachten. De onderliggende oorzaak wordt, als je niet verder “kijkt” dan de lichamelijke klachten, gemist en blijft onbesproken. “Relaties gaan stuk aan gesprekken die niet worden gevoerd” vind ik een prachtige uitspraak en raakt in het kader van gezondheid aan de noodzaak om het “brede en kwetsbare gesprek” te (willen en kunnen) voeren, waarbij oog is voor gevoelens, emoties en context. Een dergelijk gesprek voeren is voor veel artsen (en andere zorgverleners) onwennig en/of niet passend binnen het geprotocolleerde zorgsysteem waarbinnen gewerkt wordt. Toch is dit de richting die onze zorg op dient te bewegen en waar zowel zorgvrager als zorgverlener veel baat bij (zullen) hebben. De onlosmakelijke relatie tussen lichaam en geest fascineert mij, met gevoel en emotie als brug hiertussen. Het is mijn missie om hier (h)erkenning en bewustwording voor te realiseren en dit sluit prachtig aan bij de doelstellingen van Stichting Emovere.’
Persoonlijke motivatie: ‘Zowel in mijn persoonlijke als professionele leven ben ik regelmatig geconfronteerd met de bijna wanhopige zoektocht van mensen naar een somatische verklaring voor hun klachten. Die somatische klachten zijn heftig en verdienen aandacht. Maar zonder holistische blik op ziekte, waarin de geestelijke gezondheid minstens evenveel aandacht krijgt als de fysieke, zullen veel patiënten blijven zoeken. Dat is slecht voor de patiënten die het betreft en het is slecht voor de maatschappij, die te maken krijgt met onnodige uitval en onnodig hoge kosten voor niet effectieve behandelingen. De inzet van Stichting Emovere voor een integrale holistische blik spreekt mij enorm aan. Het is een cruciale schakel voor duurzame gezondheidszorg.’
Carls persoonlijke motivatie: ‘Vanuit mijn werkzaamheden als directeur van de Nijkerkse gezondheidscentra heb ik veel nadelige effecten gezien van het strikt scheiden van zorg, gezondheid en welzijn in allerlei silo’s. Maar ook dat er veel te winnen is als we wel holistisch kijken naar de mens in zijn of haar leefomgeving. Ook de scheiding tussen mentaal en fysiek is niet zo hard als wordt beweerd. Integraal kijken is belangrijk als je naast goede oplossingen ook naar de oorzaak van de klachten wil kijken. Door mijn werk bij iPH hebben met name 2 van de 6 dimensies van positieve gezondheid mijn extra belangstelling: participatie/meedoen en zingeving/purpose. Om mij heen zie ik veel klachten ontstaan als juist die twee dimensies niet lekker lopen. Het is zo belangrijk naar het totale mensbeeld te kijken dat ik me graag inzet voor de Stichting Emovere.’
Als coach begeleidt Wouter artsen, managers, bestuurders en teams in complexe veranderingen en zorgtransformaties. Als sociaal wetenschapper is Wouter betrokken bij onderzoek op het gebied van re-professionalisering en -institutionalisering, onder meer vanuit de Universiteit Twente (UT), waar hij in 2019 (cum laude) promoveerde op de potentiële leiderschapsrol van dokters in zorgtransformatie. Vanuit de UT werkt Wouter als docent en initiator van onderwijsprogramma’s waarbij hij bewustzijnsontwikkeling onderwijst en studenten en docenten coacht. Hiernaast is Wouter werkzaam als adviseur en toezichthouder in de Nederlandse zorg- en welzijnssector.
Wouters persoonlijke motivatie: ‘Mijn missie is het (her)verbinden van mensen, met zichzelf en met elkaar; niet vanuit therapeutische, maar vanuit maatschappelijke en organisatorische perspectieven. Het zelfhelende vermogen van mensen staat sterk onder druk, zowel in de zorg als in de maatschappij als geheel. Intermenselijk contact is drastisch verminderd, ook kwalitatief, onder meer door protocollering in de zorg en prestatiedruk in onze maatschappij. Effectieve innovatie vereist daadwerkelijke onderlinge verbinding tussen mensen en groepen en ook dat iedereen optimaal met zichzelf in contact is. We noemen dat vaak ‘leiderschap’. Nieuwe inzichten over hoe gedachten, emoties en allerlei (vroege) ervaringen ons gedrag beïnvloeden, zijn hierbij instrumenteel. We noemen dit ‘trauma-geïnformeerd innoveren’. De helende kracht die schuilt in (professionele) verbinding tussen mensen: dat is wat mij drijft. Ook binnen innovatieve organisaties zoals Stichting Emovere.’
Persoonlijke motivatie: ‘In mijn werk als radioloog ben ik betrokken bij een grote diversiteit aan patiënten voor beeldvormend onderzoek van alle onderdelen van het lichaam. De zoektocht naar een lichamelijk oorzaak van klachten levert echter vaak niets op, simpelweg omdat een oorzaak vaak niet op een scan of foto te vinden is. Voor veel mensen is dat frustrerend. Een mens is echter meer dan een verzameling organen met een mogelijk mankement, en dat vraagt een andere benadering die veel artsen niet gewend zijn. Zowel patiënt als arts hebben baat bij een meer holistische benadering om de onderliggende problematiek in beeld te krijgen, zodat aan heling kan worden gewerkt. Ik draag heel graag bij aan de doelstellingen van Stichting Emovere door zowel patiënten als artsen te helpen deze richting uit te bewegen.’
Arie beschikt binnen de gezondheidszorg en het sociaal domein over een breed en divers netwerk, zowel regionaal als landelijk. Hij was nauw betrokken bij het ontstaan van de Regionale Ondersteunings Structuren (ROS’en) en het ROS-netwerk. Door samenvoeging van verschillende ROS’en is hij nu directeur-bestuurder van Proscoop. Onbegrepen lichamelijke klachten is één van de thema’s waar ook vanuit Proscoop meer aandacht en handelingsperspectief aan gegeven wordt.
Arie’s persoonlijke motivatie: ‘Tijdens de jaren dat ik werkzaam was in de eerstelijns gezondheidszorg heb ik veel samengewerkt met het sociaal domein en (medisch) specialistische zorg. Daarmee heb ik ook in de praktijk, met name in de samenwerking met huisartsen, ervaren hoe wezenlijk het is om naar de totale mens te kijken bij levensvragen en (medische) problematiek die als hulpvraag worden gepresenteerd. Juist vanuit deze maatschappelijke betrokkenheid, bestuurlijke ervaring binnen zorgnetwerken en zorgorganisaties wil ik een bijdrage leveren aan het realiseren van de strategie en ambities van Stichting Emovere.’
Miriams persoonlijke motivatie: ‘Vaak stel ik mezelf de vraag: “doen we de goede dingen en doen we de dingen goed?” Vanuit deze vraag heb ik de overstap gemaakt van het werken als huisarts naar het werken als adviseur, om met mensen en organisaties mee te kunnen denken over deze vraag en ze te begeleiden bij veranderingen. Een tegenslag in mijn leven heeft mij gebracht bij de begeleidersopleiding van Bambu, centrum van gewaarzijn, waar ik veel heb geleerd over trauma’s en heling.
Vanuit mijn werk als adviseur voor Positieve Gezondheid ben ik in contact gekomen met Stichting Emovere. Ik ervaar hoe juist deze kijk op emoties is, als verbinder en brug tussen lichaam en geest. Ik zet me graag in om deze manier van kijken meer onderdeel te laten worden van de reguliere zorg en daarmee mensen die vastlopen in hun leven meer (en weer) perspectief te kunnen bieden. Van “u moet ermee leren leven” naar “heling”.’
Alleen of in samenwerking heeft Jan een 42tal boeken geschreven en meer dan 250 artikelen gepubliceerd in binnen- en buitenland over diverse klinisch psychologische onderwerpen. Hij publiceerde jarenlang columns over klinisch psychologisch praktijkwerk in De Gelderlander en schrijft met enige regelmaat bijdragen voor NRC Handelsblad en de Volkskrant. Hij werkt tevens als consulent voor het (overheids) Centrum voor Consultatie en Expertise. In het bedrijfsleven bekleedt hij diverse adviesfuncties en verzorgt individuele coaching trajecten voor managers.
Jans persoonlijke motivatie: ‘Ik hecht eraan om bij te dragen aan de gezondheid van mensen die mij om hulp vragen en aan de gezondheid van de samenleving als geheel. Het eerste doe ik door nog steeds te praktiseren als klinisch psychotherapeut. Het tweede door boeken en artikelen te schrijven en mijn stem te laten horen in de media. Stichting Emovere pakt een in de zorg onderbelicht en onbegrepen thema op en daaraan draag ik graag bij.’
40 jaar ervaring, NLP master practitioner, communicatie opleiding, Team Syntegrity facilitator bij veranderingsprocessen, biodanza docent, auteur “Weg van de pijn” en “SOLK – Gevoel voor herstel”
“Door het zelf langdurig ervaren van onbegrepen klachten begon een zoektocht naar een etage dieper in de mens, namelijk het gevoel, de emoties, het lichaamsgewaarzijn en beweging. Over mijn weg naar herstel van onder andere reumatische en gewrichtsklachten heb ik geschreven in “Weg van de pijn”. Ik ben auteur van diverse boeken over reflectief en therapeutisch schrijven en over onbegrepen klachten/SOLK, en heb een praktijk waarin ik werk met groepen. Graag wil ik bijdragen aan het in ere herstellen van het belang van het gevoelsleven van mensen. Het is mijn wens een veel breder en meer gevoelvol perspectief te bieden op gezondheid in het algemeen en op chronische klachten in het bijzonder.”
20 jaar internationaal bedrijfsleven ervaring (o.a. AkzoNobel) in diverse managers functies, sales & marketing, human resources, organisatie, leiderschap en learning & development
“Een jarenlange zoektocht langs vele artsen en therapeuten, in zowel het reguliere als alternatieve circuit, leerde mij (over)leven met chronische post-whiplash klachten na een autobotsing in 2009. Ik vond geen genezing, maar leerde omgaan met de gevolgen hiervan voor mijn leven. Na een persoonlijke ervaring van volledig herstel binnen 3 maanden (na 8 jaar dagelijks pijn/klachten), voel ik mij gedreven en gepassioneerd om bij te dragen aan de bewustwording en verspreiding van deze nieuwe kennis in Nederland, opdat meer mensen een weg zullen kunnen vinden naar herstel. Hierbij maak ik graag gebruik van eerdere werkervaring, waarbij het leiden van grote veranderingsprogramma’s en het creëren van nieuwe initiatieven in verbinding met andere mensen mij op het lijf zijn geschreven.”
Olde Hartman TC, Blankenstein AH, Molenaar AO, Bentz van den Berg D, Van der Horst HE, Arnold IA, Burgers JS, Wiersma Tj, Woutersen – Koch H. NHG-standaard Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK). Huisarts Wet 2013; 56(5):222-30.
Multidisciplinaire richtlijn Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) en Somatoforme stoornissen. 2010 Trimbos Instituut Utrecht. ISBN 9789052536996.
GGZ Zorgstandaard SOLK, Mei 2018. https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/somatisch-onvoldoende-verklaarde-lichamelijke-klachten-solk
Tak L, Bax-aan de Stegge B. Onverklaarde klachten eerder benoemen. Medisch Contact 11 dec. 2014, 2530-31.
Zorgstandaard Chronische Pijn, versie 28-03-2017. De Dutch Pain Society (DPS) en het Samenwerkingsverband Pijnpatiënten naar één stem (SWP) hebben het initiatief genomen voor de ontwikkeling van de Zorgstandaard Chronische Pijn.
RIVM 2011 en Prof. Dr. Judith Rosmalen, Hoogleraar Psychosomatiek, Rijksuniversiteit Groningen, Brochure “SOLK, Professionals aan het woord”, uitgave Proscoop
Zonneveld LN, Sprangers MA, Kooiman CG, van ‘t Spijker A, Busschbach JJ. Patients with unexplained physical symptoms have poorer quality of life and higher costs than other patient groups: a cross-sectional study on burden. BMC Health Serv Res. 2013;13:520.
Alleen samen komen we hier ook mentaal doorheen
Nu de eerste coronagolf enigszins onder controle lijkt, is het van belang dat ook onze mentale gezondheid de aandacht krijgt die ze verdient, stelt de Denktank Mentale Vooruitgang. Daarvoor is een brede beweging van denkers en doeners nodig.
Redactie VOLKSKRANT 15 mei 2020, 16:59
Hoe gaat het nu met u? Hoe gaat het met ons als samenleving? Al twee maanden zijn we in de greep van corona. Zorgverleners, wetenschappers, overheid en bedrijfsleven werken hard om te voorkomen dat mensen sterven aan covid-19. Het kabinet vaart op de expertise van het RIVM en enkele andere deskundigen. Fysieke gezondheid heeft de hoogste prioriteit. Logisch.
Nu de eerste coronagolf enigszins onder controle lijkt, vragen de maatschappij en economie om aandacht. De samenleving is nog ten minste tot 1 juni grotendeels stilgelegd. Er ontstaat een tweede crisis in de vorm van een ongekende economische recessie. Hoe kunnen we herstellen uit deze dubbele crisis? Om dat probleem goed aan te pakken, moeten we breder kijken dan fysieke gezondheid en economie.
Het klinkt op dit moment misschien gek, maar voor een goede reactie op de crisis en een voorspoedig herstel zullen we ook en vooral moeten focussen op de mentale kracht van onszelf en onze samenleving. Naast de expertise van het RIVM hebben we een brede beweging nodig van denkers en doeners die weten wat nodig is voor onze mentale gezondheid en voor het vergroten van de sociale kwaliteit en de mentale kracht van de samenleving. Want wat doet de dubbele crisis met onze mentale kracht, als individu, collectief, in organisaties en in de samenleving? En voor welke uitdagingen komen we te staan?
Onze mentale krachten
Mentale kracht? Dat begrip verdient toelichting. Met ‘mentaal’ doelen we op de niet-materiële vermogens, die bestaan uit psychologische en sociale structuren en gewoonten. Met ‘kracht’ bedoelen we meer dan alleen individuele mentale vermogens. De Denktank Mentale Vooruitgang, waarmee we in november 2019 zijn begonnen, definieert mentale kracht ook op relationeel, collectief en maatschappelijk niveau. Ieder mens wordt, behalve door materiële factoren, gevormd en bepaald door niet-materiële zaken. Denk aan relaties, gedragspatronen, overtuigingen, emoties en cultuur. Mentale kracht bestaat uit het geheel van deze vermogens, van individuele personen, en van ‘structuren’ zoals gezinnen, organisaties én de maatschappij als geheel. Sociale structuren die in elkaar passen als matroesjka’s.
De coronacrisis betekent een ongekende test voor deze mentale krachten. Het mentale vermogen dat we als samenleving hebben – ons ‘mentaal kapitaal’ – wordt nu maximaal aangesproken. Kijk maar naar de gedragspatronen waarmee we onze relaties onderhouden: voor vrijwel al onze waardevolle sociale gewoonten en rituelen moeten we nu anderhalvemeterversies verzinnen. De voetbalkantine, het café, het theater, het natuurgebied. Veel plekken van vanzelfsprekende samenkomst, sociale interactie en ontspanning zijn nog dicht.
De coronacrisis is gedragsmatig extra uitdagend, omdat de oorzaak een besmettelijke ziekte is. Waar mensen in tijden van crisis de neiging hebben elkaar op te zoeken, is in een pandemie als deze ‘de ander’ juist het risico. Waar je elkaar van nabij zou willen troosten, moeten we nu leren dat helende ritueel op afstand vorm te geven. Voor onszelf en de ander. Doen we dat niet, dan vermindert voelbaar de sociale kwaliteit van de samenleving.
Gelukkig is de mens een veerkrachtige aanpasser. De crisistijd brengt een eruptie van nieuwe gedragingen. Buurtbewoners doen boodschappen voor ouderen, het pannekoekenhuis heeft ineens een drive-in en via digitale kettingbrieven verspreiden we troostende poëzie. Duizenden mensen maken mondkapjes, de TU Delft ontwikkelt beademingsapparatuur en coördinatieproblemen waarover in de zorg soms jaren zou worden vergaderd, worden nu soepel en snel opgelost. De overheid toont zich genereus met ongekende steunmaatregelen. Banken, deurwaarders en de fiscus tonen souplesse jegens hun schuldenaren. Zaken die jarenlang moeizaam of niet uit de verf kwamen, zijn nu in een handomdraai geregeld. Zo kan opeens alles online: hulpverlening, school, trainingen, vergaderingen, zorg. Hoopgevend.
De vraag is of en in hoeverre we de nieuwe, goeddeels positieve gedragspatronen op termijn kunnen behouden. En hoe herstellen we de waardevolle gewoonten die nu zijn stilgelegd? Hoe leren we ondanks de anderhalve meter afstand toch dichter bij elkaar te staan?
Veranderende overtuigingen
Wat onze overtuigingen betreft: het tempo waarmee wereldwijd maatschappelijke normvorming plaatsvindt, is ongekend. Op de golven van politiek en media gingen hele samenlevingen in een paar weken tijd van onverschillige ontkenning naar een diepgevoelde steun voor stringente maatregelen.
Het is nuttig dat Nederlanders zo keurig het kabinetsbeleid volgen, maar het heeft ook minder goede kanten. Het kan de ruimte beperken om met creatieve oplossingen te komen en het maatschappelijk debat, waarin we afwegingen zouden moeten maken met een brede blik, dreigt erdoor te versmallen. Punt van zorg is ook het ongekend snel kelderende vertrouwen bij ondernemers, bestuurders en consumenten. Velen van hen zien de toekomst somber in. Begrijpelijk, maar ook riskant. Niets verdiept een naderende recessie sneller dan de angst ervoor.
Ook hier is de vraag: wat doen we eraan? Hoe stimuleren we het kritisch denkvermogen? Hoe houden we oog voor het brede palet aan waarden waarop onze samenleving is gebouwd? Hoe herstellen we waar nodig vertrouwen en optimisme?
En hoe doen we dit in het licht van de emotionele verwarring die de dubbele crisis ook veroorzaakt? De gevolgen van de pandemie veroorzaken bij velen stress, angst, teleurstelling en verdriet. Het doet verdriet een naaste te verliezen, zeker in deze omstandigheden. De druk is hoog als je thuis moet werken én je kinderen moet verzorgen én moet lesgeven. Het is niet fijn om alles waarop je je zo had verheugd, geschrapt te zien worden. En natuurlijk stressen veel ondernemers en werknemers over de dreigende teloorgang van hun bedrijven.
Angst en stress zijn normale reacties op maatschappelijke ontwrichting, maar te veel ervan kan de mentale kracht verminderen; persoonlijk, in gezinnen, in bedrijven, in de hele samenleving. Sommige mensen worden té bang voor het onzichtbare nieuwe virus, dat zomaar kan doden. Ze kunnen sociaal
angstig worden, kunnen smetvrees krijgen, ‘aanrakingsvrees’, kunnen sneller agressief worden of zich terugtrekken in eenzame isolatie, met alle gevolgen van dien.
Hoe helpen we elkaar, als mens, als collega of werkgever, om goed met alle emoties om te gaan? Hoe vermijden we dat zorgmedewerkers straks blijven rondlopen met posttraumatische stress? Wat zijn goede manieren om publiekelijk die emoties te erkennen?
In onze welvarende, goed geregelde en risicomijdende maatschappij hebben we moeite met onzekerheid en controleverlies. ‘Verdragen en accepteren’ is in onze cultuur geen vanzelfsprekendheid. De meeste mensen zouden dergelijke gelatenheid nu zeker niet wensen van de overheid. Het virus moet bestreden. De economie gered. Whatever it takes.
Zonneklaar is dat de crisis bestaande onzekerheden en verschillen verder vergroot. Mensen die het al goed hadden, gaan er relatief goed doorheen komen. Mensen die al relatief weinig mentaal, fysiek, sociaal en financieel kapitaal hadden, krijgen de hardste klappen. Denk aan de honderdduizenden werkloze zzp’ers en uitzendkrachten, de kinderen uit probleemgezinnen die niet naar school kunnen, de psychiatrische patiënten die decompenseren omdat de reguliere hulpverlening wegvalt. Mensen met de minste mentale kracht krijgen de zwaarste mentale belasting te verduren. De mentale schade bij hen kan dan hoog oplopen.
Hoe voorkomen we dit? Hoe gaan we de schade herstellen? Hoe kunnen we van deze crisis leren en wennen aan de onvermijdelijke kracht van het lot? Hoe maken we onze cultuur veerkrachtiger?
Beweging
Er is veel hoopgevends gaande. Meer dan ooit is er in deze crisis aandacht voor het mentale welzijn van mensen. Zorgverleners worden, onder andere door het leger, voorzien van praktische tips over hoe ze hun mentale veerkracht kunnen behouden. Werkgevers doen hun best thuiswerkende medewerkers psychisch en sociaal te ondersteunen. Filosofen helpen ons onzekerheid en het noodlot te omarmen: amor fati!
Bij de zoektocht naar een goede exitstrategie uit de lockdown klinkt bij velen de roep om bemoeienis van andersoortige experts en om bredere belangenafwegingen, waarin sociale kwaliteit en mentale gezondheid nadrukkelijker meetellen.
De media staan vol praktische tips: reguleer je emoties door een dagboek bij te houden, houd je gezin opgewekt met een dagschema, maak tijd voor schoonheid en ontspanning, organiseer Zoom-borrels met collega’s of familie, uit collectief je dankbaarheid. Alles om mentaal krachtig te blijven tijdens corona en recessie.
Dat is mooi om te zien. Er is ook al veel kennis beschikbaar over wat de mentale gezondheid bevordert en wat niet. Vanuit de neurowetenschap, de psychologie, de systeemtheorie, de organisatieleer, de filosofie, de gedragseconomie, de sociologie en uit vele ervaringsverhalen. Het gaat om boekenkasten vol ervaring en gedegen, veelal wetenschappelijk onderbouwde kennis. We hebben in Nederland expertise op dit terrein, niet alleen bij GGD GHOR en GGZ Nederland, bij de universiteiten en hogescholen, maar ook bij bedrijven en kennisinstituten als SCP, Trimbos, TNO, Nias en natuurlijk bij het RIVM. We beschikken over een rijke mentaal-sociale preventie- en zorginfrastructuur.
Met meer gerichte en gebundelde aandacht voor individuele en collectieve mentale kracht kunnen we nog intelligenter omgaan met de dubbele crisis en kunnen we sneller en beter herstellen. Het is nu zaak een brede maatschappelijke beweging aan te jagen waarin mentaal welzijn centraal staat, en zo kennis over mentale gezondheid en weerbaarheid nog helderder te ontsluiten, nog breder te verspreiden en nog beter in praktijk te brengen. Veel landen hebben met dit doel bijvoorbeeld al een overkoepelende Mental Health Commission ingesteld, speciaal gericht op het maken, bundelen en benutten van kennis over mentale gezondheid.
Laten we ook in Nederland samen werk maken van de gestructureerde en systematische bevordering van de mentale gezondheid van onze maatschappij. Met onderzoekers die weten hoe je in gemeenschappen, organisaties en samenleving het ‘wij’ kunt onderhouden. Met experts die oog hebben voor de juiste balans tussen de mentale kracht van mensen en de uitdagingen die ze krijgen voorgeschoteld. En met doeners die weten hoe je een samenleving mentaal krachtig maakt en houdt.
Dan kunnen we voorspoediger herstellen van de crisis. Dan kunnen we een optimistische cultuur van vertrouwen bouwen. Dan kweken we maatschappijbreed een stevige ‘groeimentaliteit’ waarin leren en proberen vanzelfsprekend zijn. En dan is ‘the Dutch mindset’ straks misschien wel net zo’n belangrijk exportproduct als chipmachines, tulpen en kaas.
Namens de Denktank Mentale Vooruitgang,
Dora Horjus, AON; Joep de Groot, CZ; Guy van Liemt, Ehero Erasmus Universiteit; Sabien Raams, Dimence; Jacobine Geel, GGZ Nederland; Christa Compas, Humanistisch Verbond; Nico van Meeteren, Universiteit Maastricht; Jan Berndsen, Lister; Hayde Zarkeshan, Maatschappelijke Alliantie; Hans de Veen, NIP; Pieter Hilhorst, RV&S; Jac de Bruijn, Koplopers in de zorg; Maarten Fischer, Noaber Foundation; Jeroen Boelhouwer, SCP; Marloes van der Klauw, TNO; Bert van der Hoek, Trimbos; Kees Vendrik, Triodos Bank; Floortje Scheepers, UMCU; Nathalie de Jager, Zilveren Kruis; Joep Verbugt, GGzE; Simone Halink, De Argumentenfabriek;Kees Kraaijeveld, De Argumentenfabriek (Allen op persoonlijke titel)
WAT IS DE DENKTANK MENTALE VOORUITGANG?
De Denktank Mentale Vooruitgang is in november 2019 begonnen vanuit de wens vorm te geven aan een samenleving waarin mensen mentaal kunnen floreren. De denktank denkt na over hoe mentale vooruitgang eruit kan zien en wat de mentale kracht van mensen, gezinnen, bedrijven en maatschappij vergroot. Hij wordt gevormd door een groep gemotiveerde deskundigen en bestuurders van onder meer AON, CZ, Dimence, Erasmus Universiteit, GGZ Nederland, Humanistisch Verbond, Lister, Noaber Foundation, Maatschappelijke Alliantie, NIP, RV&S, SCP, TNO, Trimbos, Triodos Bank, UMCU, Universiteit Maastricht en Zilveren Kruis. De Denktank Mentale Vooruitgang is een initiatief van Joep Verbugt van GGzE en Kees Kraaijeveld van De Argumentenfabriek.
|
30 jaar gezondheidszorg ervaring. Opgeleid als ergotherapeut en met kennis van bedrijfskunde jarenlang in diverse functies in en voor de zorg gewerkt
“Ik werkte in het ziekenhuis, het revalidatiecentrum, het verpleeghuis en in de eerste lijn. Behandelde patiënten, gaf leiding, was actief in beleidsfuncties, als toezichthouder en als adviseur. Al ruim 10 jaar zet ik me op diverse manieren in om SOLK problematiek voor het voetlicht te brengen en een andere wijze van kijken en handelen hieromtrent te implementeren in de praktijk. Met mijn inzet voor Stichting Emovere hoop ik allereerst een bijdrage te leveren aan de realisatie van betere zorg voor de SOLK-patiënt. Daarnaast, in het verlengde van het eerste, lever ik graag een bijdrage aan de realisatie van “andere” gezondheidszorg; zorg en een gezondheidsstelsel waarbij de scheiding tussen fysieke en mentale zorg niet meer zal bestaan. Dit vanuit de overtuiging dat dit nieuwe paradigma leidt tot betere, duurzame en betaalbare gezondheidszorg, en een gezondere samenleving.”
25 jaar neuroloog, daarna 20 jaar SOLK onderzoeker/behandelaar, auteur van “Zakendoen met Emoties”, ontwikkelaar van de Limbische verklaring voor SOLK en de Stressortherapie, medeoprichter SOLKNet en nascholingscursus
“Als kritische arts en aanhanger van de rationele geneeskunde heb ik mij altijd afgevraagd of de gestelde diagnose wel deugt en of de bijpassende behandeling klopt. Hierdoor zag ik dat de helft van de diagnosen-behandelingen rammelt. Door nieuwsgierigheid en sterke ervaringen met individuele patiënten ben ik betrokken geraakt bij het leed van de SOLK patiënten en ben ik me hiervoor gaan inzetten. Het belang van een bredere visie en de relevantie van psychologische factoren bij het veroorzaken van SOLK werd mij hierbij steeds duidelijker. Het benoemen van relevante gevoelens, emoties, gedachten en gedrag is essentieel, wil men recht doen aan de biopsychosociale benadering. Voorbeeld: Pieter heeft buikpijn veroorzaakt door pesten.”
Stichting Emovere heeft als doel kennis te verspreiden over de mogelijkheden te herstellen van onverklaarde lichamelijke klachten. Onder andere via deze website geven wij hierover voorlichting. De informatie op deze website is zorgvuldig samengesteld. Stichting Emovere is echter niet aansprakelijk voor besluiten die u neemt op basis van de informatie op deze website. Raadpleeg altijd een arts om vast te stellen dat uw klachten geen medische interventie of aanvullend onderzoek vereisen. Dit geldt ook voor het (veranderen van) gebruik van medicatie.
